De eerste keer dat ik van Dick Swaab hoorde, was een paar decennia voor ik zijn bestseller ‘Wij zijn ons brein’ las. De eerste keer was in 1988.

In dat jaar deed Dick Swaab een ontdekking van formaat. Homoseksualiteit is niet het gevolg van beklemmende moeders, te veel met poppen spelen, roze kleren, verkeerde vrienden of gewoon smaak – het is aangeboren. Swaab vond een kwabje. Nou ja, kwabje – ‘een miniem gebiedje in de hypothalamus’ noemde hij het zelf. Die hyponogwat is weer een onderdeel van de hersenen en daar weet Swaab verdomd veel van.

Ik vond het een geruststellende gedachte. Je had ook in die tijd mensen die meenden dat ze over bepaalde seksuele geaardheden een mening moesten hebben. Daar konden we korte metten mee maken. Want over iets dat aangeboren is, daar kun je toch geen mening over hebben? Wat aangeboren is, dat is zoals het is – elke vorm van afkeuring of veroordeling slaat om die reden nergens op. Je zegt toch ook niet: ‘Jeetje, ben jij een man? Wat een stomme keuze van je!’ Of: ‘Ik ben ontzettend tegen de zwaartekracht’.

Klaar. Einde dispuut. Doorlopen, mensen.

Vreemd genoeg leidde de ontdekking van Swaab tot felle protesten. Nota bene vooral van homoactiegroepen. Die vreesden dat de volgende stap zou zijn dat Swaab een medicijn ging ontwikkelen tegen dat kwabje. En verder was die rare prof de Mengele van de jaren tachtig. O zo. Het leek er op dat de criticasters het fijner vonden als homoseksualiteit een keuze is. Geen idee waarom, maar voor de boze homoseksuele en trouwens ook best wat heteroseksuele mannen en vrouwen was de nieuw ontdekte waarheid ronduit ongemakkelijk. Het mocht niet waar zijn.

Afgelopen week kwam er schijnbaar nog zo’n ongemakkelijke waarheid voorbij. Het zou wetenschappelijk bewezen zijn dat zwarte mensen minder intelligent zijn dan witte. Of blanke, ik weet niet wat de politiek correcte term deze week is.

Yernaz Ramautarsing van Forum voor Democratie zei het. ‘Ik had ook graag gezien dat het anders was, dat zwarte mensen hyperintelligent waren. […] Maar het is niet zo.’ Dat klinkt als: ‘Ik had ook graag gezien dat homoseksualiteit een keuze, maar het is niet zo.’ Want wetenschappelijk bewezen.

Ik had, tot op het moment van die uitspraak, nog nooit gehoord van een onderzoek naar het verband van IQ met huiskleur. En besloot meteen dat die waarheid van Al Gore over de klimaatverandering qua ongemak niks is bij vergeleken dit feit.

Gelukkig is de waarheid anders. En trouwens nog steeds best ongemakkelijk. IQ is niet aangeboren en al helemaal niet genetisch bepaald. IQ is zelfs niet onveranderlijk. Slimheid wordt bepaald door opvoeding, vrienden, school, werk, media en nog zo wat dingen. Door omstandigheden.

Wat deze waarheid ongemakkelijk maakt, is dat mensen met een donkere huidskleur vaak in minder florissante omstandigheden verkeren dan mensen die blank c.q. wit zijn. En dus had Ramautarsing beter kunnen zeggen: ‘Ik zie graag dat het anders is en dus ga ik me daarvoor inzetten’.

Het goede nieuws is dat de verschillen kleiner worden. Dat komt omdat analfabetisme wereldwijd afneemt, het onderwijs verbetert en beter toegankelijk wordt en dat moderne communicatiemiddelen voor steeds meer mensen binnen handbereik komen. Steeds meer mensen weten steeds meer.

Maar juist als informatie voor iedereen beschikbaar is, wordt het lastig om te weten wat klopt en wat onzin is. En dus komen er altijd mensen voorbij die beweren dat homoseksualiteit het gevolg van opvoeding is en dat IQ iets van doen heeft met huidskleur. Die mensen zal je waarschijnlijk altijd houden.

Ik had ook graag gezien dat het anders was, maar het is niet zo.