Wie haalde in de jaren zestig tienduizenden ‘gastarbeiders’ naar Nederland? En wie zette de deur open voor inmiddels 800.000 arbeidsmigranten? Ik weet een deel van het antwoord: de VVD en de voorlopers van het CDA. Maar ik zoek geen partijen, ik zoek personen.

Wie het ook was, het was niet Bram Klompé. Daarover zo meer.

Mijn nieuwsgierigheid komt omdat ik me als gemeenteraadslid al een poos verdiep in de huisvesting van arbeidsmigranten in mijn gemeente. Al onderzoekend ontdek ik dat het vandaag de dag in ‘mijn’ Meierijstad en in de rest van Nederland bijna net zo gaat als destijds met de gastarbeiders: eerst alleen mannen, eerst alleen op tijdelijke basis, eerst geen kennis van taal en cultuur aanbieden, eerst alleen de k-klussen laten doen en eerst alleen huisvesting aanbieden die ondermaats is.

Ik dwaal af.

Terug naar de vraag bij wie het allemaal begon. In de jaren zestig waren het ministers en staatssecretarissen van VVD, KVP, ARP en CHU die regelden dat hier mannen kwamen uit Marokko, Turkije, Spanje, Italië, Joegoslavië en Griekenland. En in de jaren negentig zorgde VVD-eurocommissaris Bolkestein met zijn vrij verkeer van personen binnen de EU voor iets soortgelijks. De baas van Otto, de grootste handelaar in Oost-Europese tijdelijke werkers, werd sponsor van de VVD. Een ton maakte hij over.

Saillant: het repareren van alles wat er mis ging, lag dan weer niet bij VVD en CDA. Dat mocht links doen. De PvdA bekommerde zich in de jaren tachtig over de achterstandspositie van mensen uit buitenlanden en SP-er Emiel Roemer stortte zich op de beroerde condities waaronder met name Oost-Europese mensen hier werken.

Dwaal ik toch weer af.

Bolkestein is dus een dader. Nu nog even uitzoeken wie hem in de jaren zestig voorgingen. ChatGPT weet het. Het waren ministers van het kabinet De Jong en daarvoor was het onder andere B. W. (Bram) Klompé.

Nooit van gehoord. Van welke partij was die dan? Tijd voor een vervolgvraag aan Chat.

‘Bram Klompé is waarschijnlijk een verwarring met Marga Klompé.’ Waarna een uiteenzetting volgt over de minister van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk. Ze kreeg ooit een zoen van Gerard Reve. Hartstikke boeiend. En wat die verwarring betreft, dat is volgens Chat zo logisch als wat. Dat komt omdat Marga Klompé ‘een bekende naam was in die periode en omdat de ministers vaak afwisselend meerdere sociale portefeuilles hadden’.

En dan komt ie: ‘Je verwarring is begrijpelijk.’

Wiens verwarring? Mijn verwarring!?

Chat blijft kalm en vooral halsstarrig. ‘Je bedoelt mogelijk Marga Klompé, maar die was geen minister voor gastarbeidersbeleid.’

Ik duik in de rol van kluns en schrijf sorry. Chat: ‘Geen probleem, helemaal niet nodig om je te verontschuldigen! Het is een logisch misverstand — er waren in die tijd veel ministers met verwante portefeuilles en gelijkende namen. Als je nog meer vragen hebt over die periode of over migratiebeleid in het algemeen, help ik je graag verder.’

Ik heb heel veel vragen. Maar die gaan niet persé over migratiebeleid.