De Gasfabriek in Deventer is niet de Gashub in Deventer. Ik moet voor een soort spreekbeurt in de Gasfabriek zijn, maar sta per abuis bij de hub. Omdat ik twintig minuten te vroeg ben, blijf ik in de auto zitten en lees ik een boek – ik had er al een beetje op gerekend dat de reistijd mee zou vallen.

Maar een kwartier later is het nog akelig leeg op het parkeerterrein. Tijd om poolshoogte te nemen. Wil niemand horen wat ik te vertellen heb over ‘de betrokkenheid van gemeenteraden bij regionale samenwerking’? Zijn ze te voet gekomen en zitten ze al lang en breed binnen? Was het misschien volgende week? Of vorige week? Een man loopt voorbij. Of dit toch wel de Gasfabriek is, vraag ik hem. Dat blijkt niet het geval. ‘Dit is de hub, de Gashub. De Gasfabriek is dat aftandse gebouw aan de overkant van de straat.’

Dat aftandse gebouw blijkt industrieel erfgoed. En zoals alle gebouwen in Nederland die fabriek heten, is het geen fabriek meer. Want ‘herbestemd’ tot kantoorpand. Hier wordt vergaderd, ChatGPT geraadpleegd, op zitzakken gebrainstormd, gebabbeld bij koffiemachines en worden presentaties gehouden. Door mij dit keer. Over de gemeenteraden en de regio dus. Ja lezer, u heeft wat gemist.

In de Gasfabriek zitten bedrijven die doen aan design, transities, HR, ‘branding and growth’, arbeidsbemiddeling, nog meer HR en nog meer design. Tijdens een rondleiding zie ik dat de teksten op informatiebordjes zijn geschreven door iemand met stevige dyslexie. Noodtrap heet hier noodtpar. Ik vind het ontroerend, dat ze hier in Deventer doen aan verkleinen van de afstand tot de arbeidsmarkt.

Er zijn veel gasfabrieken in Nederland die geen gasfabriek zijn. De Gasfsabriek in Ede doet aan woonzorg, in Meppel doen ze aan omgevingsmanagement, communicatie, advocatuur en Chinese geneeswijzen. De Gasfabrieken in Haarlem en Alkmaar zijn voor evenementen – en dan heeft die in Alkmaar ook nog een moestuin. Verder zijn er kekke gasfabrieken in onder meer Den Haag, Amsterdam, Eindhoven, Sneek, Utrecht en Apeldoorn.

Wat er daar ook gebeurt: er wordt zelden wat gefabriceerd en dat geldt ook voor de Lichtfabriek (Haarlem), de Mengfabriek (Den Bosch), Azijnfabriek (idem), Verkadefabriek (weer idem), Pastoefabriek (Utrecht), Prodentfabriek (Amersfoort), Van Nellefabriek (Rotterdam), Honingfabriek (Nijmegen) en de Meelfabriek (Leiden). En voor tientallen andere fabrieken.

Zijn er in Nederland nog wel fabrieken die fabriceren? Hier en daar. ASML maakt chipmachines, Tata Steel maakt staal, Philips maakt scheerapparaten en scanners en de Gasunie maakt gas. Geen van die fabrieken noemt zich fabriek. Ze hebben vaak een plant (spreek uit: plent) en soms dus een hub. Als u daar uw auto parkeert, dan weet u dat u eigenlijk aan de overkant moet zijn. Of, zoals ze bij die overkant schrijven: overknat.