Een mooie traditie in schrijvers- en journalistenland: als een woord in een tekst wordt geplakt dat uit een andere taal komt, dan wordt dat woord italic gezet. Cursief. Wat ook traditie is: als zo’n, vaak Engelstalig, buitenlands woord gemeengoed wordt – dan vervangen we het cursief voor romein. Rechtopstaand. Roman. Het betekent dat de Nederlandse taal het bij dat ene woordje af moest leggen tegen het buitenlands.

Cranberry is zo’n woord. Wie het tikt met de tekstverwerker Word, ziet dat er geen rood kringellijntje verschijnt en daarom plaats ik het hier niet cursief. Word zet ook geen kringel onder Word trouwens. Maar dat komt omdat Microsoft (ook al geen kringeltje) de eigen producten zo belangrijk vindt, dat u ze moet beschouwen als Nederlandstalige soortnamen. Zeg maar zoals mijn ouders slasaus vroeger Salata (wel een kringeltje) noemden, een slasausmerk van Remia. En dat hele generaties een ringband een multomap noemden – want ja, Multo is een merk. En dus plaatst Word een kringel onder Multo en niet onder multomap.

Terug naar de cranberry zonder kringel. Voor die vrucht is een Nederlands woord: veenbes. Nog een paar jaar en Word plaatst onder veenbes een kringellijntje omdat het dan uit de tijd is en wordt versleten als buitenlands.

Dit stukje biedt geen frisse invalshoeken of boeiende vergezichten, want het gaat in de Nederlandse samenleving al een jaar of vijftig over hoe we gemakzuchtig onze taal laten annexeren door het Engels. En dat elke ontwikkeling traag begint en uiteindelijk alsmaar sneller gaat.

Ik herinner me, serieus waar, dat ik eind jaren zeventig voor het eerst een televisiereclame op de Nederlandse televisie zag (op ‘Ned 1’ of ‘Ned 2’ en niet op zondag, want zondag was reclameloos) voor kauwgom die helemaal Engelstalig was. Ik dacht ‘Nou ja zeg’, want deed toen nog niet aan ‘What the fuck’.

Mijn 89-jarige schoonmoeder legde me onlangs uit hoe ik met haar afstandsbediening de televisie op HDMI-zoveel moest krijgen. ‘Je moet op soekre drukken.’ Juist ja, source (geen kringellijn!). In een poging haar uit te leggen wat source betekent, zocht ik hulp op de website van een leverancier van televisies en daar legden ze me uit dat source input betekent. Invoer.

Bij jeugdigen gaat alles sneller dan bij 89-jarige schoonmoeders en 64-jarige stukjesschrijvers en dus is het goed om hun taalgebruik te beluisteren en zo te ontdekken hoeveel kringeltjes er op korte termijn nog gaan verdwijnen. Mijn kleindochter van 7 zei twee jaar geleden al ‘Holy Moly’ als ze verbaasd was of speelde dat ze dat was. Bij haar en haar zusje van 4 is een eenhoorn een unicorn en dat zusje noemde gisteren een regenboog een rainbow.

Doorvragen leerde me dat ze dat woord op school leerde, ‘want wij krijgen Engels’. Ik wilde vragen waarom, maar ik kon het antwoord zelf wel bedenken.

‘Just because.’