Wat u er ook van mag vinden: mensen die een bijstandsuitkering ontvangen, worden door gemeenten zo nu en dan gedwongen de handen te laten wapperen. Sommige mensen noemen die werkzaamheden een tegenprestatie, anderen wijzen er liever op dat bijstandsgerechtigden zo een reden hebben om uit bed te komen en mensen te ontmoeten. En dat ze daar uiteindelijk zelf beter van worden.

Ik ken zo iemand in de bijstand. Hij had de gemeente niet nodig om hem te stimuleren om wat dan ook te doen, want was tot voor kort als vrijwilliger actief voor een klussendienst in zijn wijk. En dat deed ie goed. Zo ongeveer de halve wijk kent hem en was blij met zijn twee rechterhanden. Als mensen geld hadden voor de klusjes, liet hij ze betalen. Dat geld ging in de pot van de klussendienst – want zelf mag hij amper wat bijverdienen. En wie geen geld had, kreeg ook geen rekening.

De handige klusser ontdekte al werkend dat er misschien wel een klein betaald baantje als zzp-er in zat. Een paar organisaties, zoals woningcorporaties, hadden wat geld bijeengeschraapt waarmee mensen met weinig geld de klussers konden betalen. Met dat steuntje in de rug zou het zomaar kunnen lukken. Ook fijn: als er dan wat geld binnenkwam, kon hij misschien zijn integratiediploma betalen. Dat kost 250 euro en dat kon de voor oorlogsgeweld gevluchte klusser niet betalen.

De lokale overheid heeft de klusser inmiddels in de smiezen. En vindt dat hij maar eens wat terug moet doen voor de samenleving. Omdat dat goed is voor die samenleving en voor hemzelf. Dagritme, sociale contacten – van die dingen. En nog voor hij had kunnen vertellen dat hij met groot enthousiasme al van alles terug doet, een geweldig dagritme heeft en meer sociale contacten dan de gemiddelde schoonmaker in een sporthal, vond hij zichzelf terug als schoonmaker in een gemeentelijke sporthal. Want daar werkt hij sinds kort. Onbetaald. Elke ochtend van zeven tot elf.

Een schoonmaker mist zo een kans op een betaalde baan in die sporthal, de wijk ontbeert een aardige klusser en de klusser ziet een kans op betaald en bij hem passend werk in rook opgaan. Maar ergens op een kantoor kan een werkcoach, sociaal rechercheur, casemanager of uitkeringsconsulent een vinkje zetten. Weer een cliënt toegeleid naar iets.