In de crypte van de kathedraal van Castelsardo sta ik dan ineens recht voor zo’n eng Ku Klux Klan-gewaad. Niet alleen succes heeft vele vaders, zo blijkt uit wat een gids erover vertelt. Het geldt ook voor ellende. Want hier, in dit Sardische rots-stadje, zou de historie begonnen zijn van die maffe witte gewaden van de racistische organisatie van dood en verderf.

Niks van waar, maar het verhaal is er niet minder boeiend om. Mijn vrouw en ik horen het bedenksel dankzij de hittegolf. Als je in een hotel zit dat tien minuten lopen verwijderd is van het prachtige, op een berg gebouwde kustplaatsje – dan moet je daar wel naartoe. Maar gottegot, wat is de rots hoog en gottegot, wat is het heet. 38 graden, meldt mijn mobiel en die moet vanwege de hoge temperaturen zelf ook dringend afgezet.

Dus vluchten we de kathedraal in en zeggen we enthousiast ja als een dame zich aanbiedt als gids. Vier euro per persoon. Naar keuze in Italiaans, Spaans, Frans en een poging wat Engels. Al was het Japans, alles beter dan de broeierige warmte buiten.

Zo sloffen we langs altaar, spreekgestoelte, beelden en schilderijen. Of we vooral willen letten op de details: aders op handen en rimpels in gezichten, heel bijzonder voor portretten van vijf of zes eeuwen geleden. En dan mogen we het smalle trapje af, de donkere crypte in. We twijfelen even, want de duisternis daar beneden is niet uitnodigend. Maar bij de derde trede springt het licht in de kelder al aan.

En dan staan we ineens voor een levensgrote pop met zo’n wit gewaad met puntmuts en ooggaten. De koelte van de kerk slaat om in kilte. Wat de Ku Klux Klan van doen heeft met zo’n eeuwenoude kathedraal, willen we weten. De gids vertelt in Frans en een beetje Engels dat elk jaar met Pasen een processie wordt gehouden in het stadje en dat alle aandacht dan gericht moet zijn op de beelden die worden meegezeuld. De mensen die de beelden torsen, mogen niet afleiden en dus zijn ze onherkenbaar gemaakt. Met die gewaden dus. De Amerikaanse misdadigers van de KKK hebben volgens de gids dat idee overgenomen van Castelrado. In de crypte hangt een foto van een processie.

Of dat er elk jaar nog zo aan toegaat? ‘Yez, zis iez happening every year.’

Ik moet denken aan een gesprek dat ik ooit had met een puber die een trui van het merk Lonsdale droeg. Hij bedoelde er niks racistisch en fascistisch mee. ‘Dat anderen die truien om die reden dragen, daar kan ik toch niks aan doen?’ Ik wierp toen tegen dat Lonsdale nu eenmaal het uniform van reactionaire jongeren is geworden en dat om die reden zowat iedereen zijn kledingkeuze zou beschouwen als een teken dat hij bij die engerds hoorde. ‘Zit wat in’, zei die jongen toen.

Maar in Sardinië kan het ze niet bommen. Integendeel. ‘Vanuit hier woeien de gewaden over naar Amerika’, vertelt de gids. Ze probeert er bezorgd bij te kijken.

Het is niet waar. De KKK keek het af van Spaanse katholieken, die de gewaden precies zo in processies droegen. De Klan-leden deden dat trouwens ook om onherkenbaar te zijn, zij het met een andere reden: de lafaards wilden zo vervolging of represailles voorkomen. Dat de kleren er ook nog eens eng uitzagen, was mooi meegenomen. Is mooi meegenomen. De bende bestaat nog steeds.

Het verhaaltje over de KKK-gewaden is het slot van de korte excursie. We danken de gids, halen diep adem en wandelen de kathedraal uit. Buiten is het nog steeds heet.